Znak towarowy: jak go zastrzec i ile to kosztuje?

9 na 10 firm w Polsce to małe, jednoosobowe działalności gospodarcze, z których zdecydowana większość świadczy różnego rodzaju usługi. Nie ma co owijać w bawełnę: mówimy tutaj głównie o przedsiębiorstwach, których podstawowym celem jest przetrwanie, a nie wprowadzanie na rynek przełomowych rozwiązań. Na szczęście sukcesywnie przybywa ambitnych przedsiębiorców, którzy mocno stawiają na innowacyjność i rozumieją sens budowania silnej, rozpoznawalnej marki. Takiej, którą warto, a nawet trzeba chronić.

Jedną z podstawowych form ochrony biznesu, na przykład przed czynami nieuczciwej konkurencji, jest zastrzeżenie znaku towarowego. Na czym to polega? Czym jest taki znak? Dlaczego warto go zastrzec i ile to właściwie kosztuje? Na wszystkie te pytania odpowiadamy w naszym artykule.

Co to jest znak towarowy?

Znak towarowy to specyficzne, unikalne dla danej marki oznaczenie, które pozwala odróżnić towary jednego przedsiębiorstwa (lub całe przedsiębiorstwo) od towarów innego przedsiębiorstwa. Innymi słowy znak towarowy jest elementem wyróżniającym markę na tle całego rynku. Co ważne, musi to być elementem pozwalający na jednoznaczne i dokładne ustalenie, do kogo znak jest przypisany.

Spójrz na ten znak:

Pomimo braku części opisowej bezbłędnie połączyłeś go z marką Nike, czyli producentem odzieży sportowej. Jest to znak towarowy amerykańskiej marki, zastrzeżony przez nią, jednoznacznie wskazujący właśnie na Nike – żadna inna marka nie może się nim w świetle prawa posługiwać.

Znakiem towarowym może być w zasadzie cokolwiek, co pozwoli zidentyfikować markę lub towar przedsiębiorstwa, w tym:

• wyraz (np. slogan marki),
• znak graficzny (np. logo, logotyp, sygnet),
• litera (np. specyficznie zapisana),
• cyfra (np. jednoznacznie nawiązująca do konkretnego przedsiębiorstwa, kojarząca się z nim z uwagi na jakieś fakty historyczne),
• kolor,
• forma przestrzenna (np. kształt opakowania),
• dźwięk,
• zapach (tak, na świecie są przypadki zarejestrowania unikalnego zapachu jako znaku towarowego).

Znaki towarowe przyporządkowuje się według międzynarodowej klasyfikacji nazywanej klasyfikacją nicejską. Obejmuje ona 45 klas znaków, z czego pierwsze 34 dotyczą towarów, a pozostałe usług.

Dlaczego warto mieć swój znak towarowy, a następnie go zastrzec?

Znak towarowy może i powinien stanowić kluczowy element składający się na markę przedsiębiorstwa. To z nim będzie ono kojarzone, to on będzie sygnalizować klientom, że dany produkt czy usługa – opatrzone tym znakiem – ma konkretne właściwości. Znak towarowy stanowi czynnik nawigacyjny. Widząc go od razu powinniśmy wiedzieć, co się za nim kryje (jakie produkty i usługi). Znak może również zdradzać poziom cenowy, a nawet mieć związek ze statusem społecznym osób, do których jest kierowana oferta danej marki. Służy on zatem tworzeniu wizerunku oraz renomy przedsiębiorstwa w skali całego rynku lub wąskiej branży.

Bardzo ważną funkcją znaku towarowego jest tzw. oznaczenie jakościowe. Zobacz: jeśli masz ulubioną markę soków owocowych, to widząc jej logo na kartonie dowolnego soku z góry wiesz, czego możesz się po danym produkcie spodziewać. Ufasz znanej Ci marce i zakładasz, że wszystkie jej produkty są na identycznym poziomie jeśli chodzi o skład (choć oczywiście różnią się smakiem).

Jest to kluczowa kwestia w przypadku przedsiębiorstw wprowadzających na rynek wiele różnych produktów, natomiast występujących pod wspólną marką. Ten efekt wykorzystuje np. McDonald’s – niezależnie od tego, czy widzisz znak towarowy tej sieci restauracji w Warszawie, Bangkoku czy Nowym Jorku, to wiesz, jakie pozycje znajdziesz w menu i możesz mieć pewność, że będą smakować identycznie (lub przynajmniej bardzo podobnie).

Właśnie dlatego myśląc o długofalowym rozwoju marki i osiągnięciu rozpoznawalności na rynku koniecznie trzeba mieć własny znak towarowy, a docelowo także go zastrzec. Zastrzeżenie przynosi szereg korzyści, w tym:

• pozwala skutecznie chronić znak przed jego bezprawnym wykorzystaniem przez inną markę,
• daje pewność, że uzyskujesz wyłączność na posługiwanie się danym znakiem na konkretnym obszarze,
• zapewnia spokój planowania dalszej ekspansji marki, ponieważ wiesz, że inwestując w jej wizerunek poprzez ten znak nie utracisz go w wyniku nieuczciwych działań podejmowanych przez konkurencję,
• zyskujesz konkretne narzędzie pozwalające wyróżnić markę na danym rynku.

Nie wszystko może być znakiem towarowym

Choć definicja tego, co może być uznane za znak towarowy jest bardzo szeroka, to jednak nie ma tutaj pełnej dowolności. Na pewno nie uda Ci się zarejestrować oznaczenia, które nie umożliwi odróżnienia towarów/usług/marki wskazanych w zgłoszeniu. Przykładem będzie tutaj sytuacja, gdy wnioskujesz o zarejestrowanie już zarejestrowanego lub bardzo podobnego znaku.

Zastrzec nie można także oznaczeń, które np. składają się z elementów funkcjonujących w języku potocznym lub są używane zwyczajowo na rynku od długiego czasu. Nie da się zatem zgłosić znaku towarowego obejmującego nazwę firmy „Transport osób”, ponieważ tego terminu używa każda firma realizująca taką usługę.

Katalog oznaczeń wykluczonych z zastrzeżenia obejmuje również m.in. elementy sprzeczne z porządkiem publicznym i dobrymi obyczajami (np. zawierające wulgarne sformułowania) czy zawierające symbole Rzeczypospolitej Polskiej, symbole religijne, ważne kulturowo etc. (np. nie zastrzeżesz logo, w którym znajduje się znak Polski Walczącej).

Jak zastrzec znak towarowy?

Takiego zastrzeżenia może dokonać wyłącznie Urząd Patentowy RP, który udziela prawa ochronnego na okres 10 lat od daty dokonania zgłoszenia. Ochrona ta oznacza nabycie prawa do wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Zapamiętaj:

Ochrona znaku towarowego może zostać przedłużona na kolejne okresy 10-letnie po wniesieniu stosownej opłaty.

Przedsiębiorca ma również możliwość dokonania indywidualnych zgłoszeń znaku towarowego w poszczególnych krajach, w których chce uzyskać taką ochronę. Można również zastrzec swój znak na terytorium całej Unii Europejskiej (wniosek składa się w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej w Alicante), a nawet uzyskać ochronę znaku w skali globalnej – dokładnie w 123 państwach świata (zgłoszenie należy wysłać do Biura Międzynarodowego Światowej Organizacji Własności Intelektualnej WIPO).

Procedura uzyskania ochrony znaku towarowego jest niestety dość czasochłonna i wymaga zebrania dużej liczby dokumentów. Jej szczegółowy opis znajdziesz na stronie rządowej. Główny problem stanowi prawidłowe przygotowanie wniosku do Urzędu Patentowego, stąd najlepiej jest powierzyć to wyspecjalizowanej kancelarii prawnej.

Ile kosztuje zastrzeżenie znaku towarowego?

Pierwszą opłatę wniesiesz już podczas składania wniosku o ochronę znaku towarowego. Zgłoszenie znaku w jednej klasie towarowej (w formie tradycyjnej – papierowej) kosztuje 450 złotych lub 400 złotych, jeśli dokonasz zgłoszenia online. Opłata za każdą następną klasę towarów wynosi 120 złotych.

Uwaga!

W przypadku wspólnego znaku towarowego lub znaku towarowego w celu uzyskania wspólnego prawa ochronnego opłata jest naliczana podwójnie.

Do tego dochodzi jeszcze opłata od oświadczenia o korzystaniu z pierwszeństwa (100 złotych za każde pierwszeństwo) oraz opłata skarbowa w wysokości 17 złotych za pełnomocnictwo (jeśli jest wymagane).

Po przyznaniu prawnej ochrony znaku towarowego należy jeszcze wnieść opłatę za 10-letni okres ochrony, która wynosi 400 złotych za każdą klasę towarową.

Tanio zatem nie jest (szczególnie w przypadku chęci uzyskania ochrony w wielu klasach towarowych), ale jak wykazaliśmy w tym artykule zastrzeżenie znaku towarowego należy traktować w kategorii niezbędnej inwestycji w markę biznesową – o ile myślisz o niej długofalowo i rzeczywiście planujesz skoordynowaną ekspansję.