Rozwód a jednoosobowa działalność gospodarcza – jak podzielić majątek firmy?

W całym 2020 roku (to najświeższe statystyki) w Polsce rozwiodło się nieco ponad 51 tysięcy par. Można w ciemno założyć, że wśród rozstających się małżeństw były też takie, w których jedno z małżonków prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Rozwód wiąże się z koniecznością podzielenia majątku, również tego formalnie należącego do firmy. Co musisz o tym wiedzieć? Najważniejsze zasady omawiamy w naszym artykule.

Jeśli firma została założona w trakcie trwania małżeństwa

To najczęstsza sytuacja, dlatego zacznijmy od niej. Jeśli np. mąż zdecydował się założyć jednoosobową działalność gospodarczą już po zawarciu małżeństwa, to cały majątek JDG stanowi współwłasność małżeńską (o ile nie została sporządzona intercyza). Oznacza to, że wszystko, co wchodzi w skład majątku firmy i tym samym majątku osobistego jej właściciela jest majątkiem wspólnym podlegającym podziałowi po rozwodzie.

Dotyczy to:

• zgromadzonych środków pieniężnych,
• wszystkiego, co zostało wytworzone przez przedsiębiorstwo,
• wszystkiego, co zostało wprowadzone do przedsiębiorstwa na podstawie faktury lub oświadczenia (np. prywatny samochód kupiony już w trakcie trwania związku małżeńskiego).

Wszystkie te składniki podlegają podziałowi niezależnie od tego, czy firmę prowadził jeden czy dwoje małżonków. Polskie prawo z góry przyjmuje, że firma założona już w trakcie obowiązywania małżeństwa powstała z majątku wspólnego.

Po rozwodzie podzielić trzeba więc nie tylko majątek stricte firmowy, ale także m.in. wszystkie zyski z działalności, wszystkie rzeczy kupione z zysku z działalności (np. mieszkanie, samochód etc.) oraz wszystko to, co zostało zakupione z przeznaczeniem na użytek przedsiębiorstwa (np. wyposażenie biura, maszyny etc.).

Ważne!

Składniki majątku przedsiębiorstwa są dzielone dopiero po rozwodzie – wcześniej małżonek, na którego została zarejestrowana działalność, może nimi swobodnie dysponować, w tym sprzedać je czy przekazać do majątku osobistego.

Jeśli firma została założona przed zawarciem małżeństwa

W takiej sytuacji zawsze przyjmuje się, że majątek firmowy nie wchodzi w skład dzielonego majątku, ponieważ stanowi majątek osobisty właściciela. Sprawa komplikuje się jednak w momencie, gdy działalność była finansowana ze wspólnych środków już w trakcie trwania małżeństwa – na przykład przedsiębiorca kupił wyposażenie firmowe ze środków uzyskanych ze sprzedaży wspólnego samochodu czy z wynagrodzenia za pracę lub nawet z zysku wypracowanego przez firmę. Wszystkie takie elementy podlegają już podziałowi.

Dlatego praktyka pokazuje, że majątek przedsiębiorstwa powinien zostać podzielony na wszystko to, co zostało kupione do firmy z majątku wspólnego (podlega podziałowi) oraz to, co zostało kupione w trakcie trwania małżeństwa, ale tylko z majątku osobistego przedsiębiorcy (darowizna od rodziców, sprzedaż rzeczy nabytych jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego) – to nie podlega podziałowi.

Rada

Choć świeżo upieczeni małżonkowie z reguły sobie ufają i nie zakładają rozstania, to jednak będąc przedsiębiorcą prowadzącym JDG i wchodząc w związek małżeński warto nalegać na sporządzenie intercyzy, która ureguluje kwestię tego, co stanowi majątek wspólny, a co majątek osobisty.

Procedura podziału majątku JDG po rozwodzie

Co do zasady podział majątku może dotyczyć wyłącznie części wspólnej majątku rozstających się małżonków. Nie podlegają mu zatem te składniki, które zostały zaliczone do majątku osobistego zgodnie z opisanymi w tym artykule zasadami.

Jeśli w skład majątku jednoosobowej działalności gospodarczej, czyli de facto jednego z małżonków będącego przedsiębiorcą, wchodzą elementy sfinansowane ze środków wspólnych, to podlegają one podziałowi.

Najkorzystniej jest obrać drogę ugodową, czyli porozumieć się ze współmałżonkiem w kwestii podziału. Wówczas wystarczy tylko sporządzić zgodną umowę, najlepiej potwierdzoną notarialnie – taką umowę można zawrzeć zarówno w trakcie trwania małżeństwa (intercyza), jak i po jego ustaniu.

Problem zaczyna się w momencie, gdy małżonkowie nie są w stanie porozumieć się w kwestii podziału wspólnego majątku wprowadzonego do firmy. W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego, jak podział sądowy w drodze postępowania działowego, który jednak może trwać wiele miesięcy i narazić małżonków na wysokie koszty oraz niepotrzebne nerwy.

Na koniec podkreślmy jeszcze, że dochody z majątku osobistego stanowią majątek wspólny małżonków, co oznacza, że pieniądze zarobione przez firmę także muszą podlegać podziałowi. Dodatkowo jedno z małżonków zostanie zobligowane do wypłacania alimentów na dzieci (o ile są) lub nawet na byłego współmałżonka, jeśli ten znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.