Rodzaje faktur w obrocie gospodarczym – wyjaśniamy, czym się różnią i jak je prawidłowo stosować

Mariusz Siwko
19.10.2022

Jeśli jesteś początkującym przedsiębiorcą i dopiero planujesz dokonanie pierwszej sprzedaży towarów czy usług, to koniecznie musisz pamiętać o obowiązku prawidłowego zaewidencjonowania takiej transakcji. W obrocie gospodarczym stosuje się różne dokumenty sprzedaży. Najczęściej jest to faktura, którą trzeba wystawić, jeśli kupującym jest inna firma. Wiedz natomiast, że w Polsce dopuszcza się wystawianie różnych rodzajów faktur. Te najpopularniejsze omawiamy w naszym artykule.

Podstawowa faktura VAT

Jest to zdecydowanie najczęściej stosowany rodzaj faktury i dokument, który na pewno będzie podstawowym sposobem ewidencjonowania sprzedaży przez Twoją firmę. Fakturę VAT wystawiamy wtedy, gdy podatnik VAT dokonuje sprzedaży towarów i usług na rzecz innego podatnika VAT.

Podstawowa faktura VAT może mieć formę papierową lub elektroniczną. Należy ją wystawić w dwóch egzemplarzach dla każdej ze stron transakcji. Co do zasady nie trzeba natomiast wystawiać faktury konsumentowi, chyba że wyraźnie o to poprosi.

Faktura zaliczkowa

Faktura zaliczkowa, jak sama nazwa wskazuje, służy do dokumentowania zadatków oraz przedpłat. Jeśli chcesz pobrać zaliczkę od swojego klienta przed przystąpieniem do realizacji zlecenia czy przed wysłaniem towaru, to wystaw mu fakturę zaliczkową na ustaloną część zapłaty.

Co ważne, fakturę taką można wystawić jedynie PRZED sprzedażą czy dostawą towaru lub wykonaniem usługi. Przepisy nakazują, aby wystawić taki dokument nie później niż 15. dnia miesiąca następujące po miesiącu, w którym otrzymałeś całość lub część zapłaty oraz nie wcześniej niż 60. dnia przed otrzymaniem całości lub części zapłaty.

To jest ważne!

Po zakończeniu realizacji zamówienia (dostarczenie towaru, zrealizowanie usługi) musisz wystawić fakturę końcową na całość kwoty, zaznaczając na niej pozostałą część do zapłaty.

Faktura uproszczona

Faktura uproszczona to nic innego jak paragon fiskalny do kwoty 450 zł brutto (lub 100 euro), na którym znajduje się NIP nabywcy. Taki paragon, choć nie wygląda, jest pełnoprawną fakturą. Wprowadzenie możliwości wystawiania paragonów uproszczonych zamiast standardowej faktury ułatwiło życie części sprzedawców, którzy przy niewielkiej kwocie transakcji mogą poprzestać na posłużeniu się kasą fiskalną, bez drukowania osobnej faktury do paragonu.

Faktura uproszczona zawiera tylko podstawowe informacje, bez danych nabywcy – poza jego NIP-em. Jeśli jednak kupujący nie poda NIP-u na etapie ewidencjonowania sprzedaży, a następnie zażąda wystawienia faktury, to sprzedawca ma obowiązek sporządzenia osobnego dokumentu (faktury podstawowej).

Faktura VAT marża

To bardzo ciekawy rodzaj faktury, z którym z pewnością zetknęła się większość osób nabywając używany samochód w polskim komisie. To właśnie handlarze autami z drugiej ręki najczęściej posługują się fakturą VAT marża w swojej działalności, ale nie tylko. Prawo do tego mają również:

  • przedsiębiorstwa świadczące usługi turystyczne,
  • sprzedawcy towarów używanych,
  • dostawcy przedmiotów kolekcjonerskich i antyków,
  • dostawcy dzieł sztuki.

Procedurę VAT marża można zastosować wyłącznie w odniesieniu do towarów używanych, które zostały nabyte od: osób fizycznych niebędących podatnikami VAT, podatników VAT zwolnionych na mocy zwolnienia przedmiotowego lub podatników VAT, jeżeli dostawa tych towarów podlegała już wcześniej procedurze VAT marża.

Wystawienie faktury VAT marża nie jest obowiązkowe (jest dobrowolne), ale może się opłacić, ponieważ pozwoli obniżyć kwotę podatku dochodowego do zapłaty – zostanie on naliczony jedynie od marży, a nie całej kwoty sprzedaży netto. Trzeba natomiast pamiętać, że od takiej faktury zarówno sprzedający, jak i nabywca nie może odliczyć podatku VAT.

To warto wiedzieć

Marżę naliczaną przez sprzedającego oblicza się dzieląc marżę brutto (różnica między ceną zakupu i ceną sprzedaży) przez 1,23 (jeśli na dany towar obowiązuje 23-procentowa stawka podatku VAT).

Faktura pro forma

Od razu wyjaśnijmy, że termin „faktura pro forma” w ogóle nie funkcjonuje w polskich przepisach podatkowych. Nie jest to zatem dokument księgowy, a jego nazwa jest używana w obrocie gospodarczym tylko zwyczajowo.

Fakturę pro forma należy traktować w kategorii swego rodzaju oferty złożonej nabywcy. Można ją wykorzystać np. do pobrania zapłaty z góry (również częściowej), natomiast nie wolno tego robić już po otrzymaniu zapłaty (wówczas wystawiamy standardową fakturę VAT).

Wielu przedsiębiorców wykorzystuje fakturę pro forma jako załącznik do oferty, potwierdzenie zawarcia porozumienia odnośnie do ceny towaru czy usługi lub nawet wezwanie do zapłaty, jeśli kontrahent nie wywiązał się ze swojego obowiązku w ustalonym terminie.

Trzeba natomiast pamiętać, że faktura pro forma nie stanowi zamiennika dla faktury podstawowej. Wystawienie pro formy nie zwalnia zatem z obowiązku przekazania nabywcy dokumentu księgowego za dostarczony towar, wykonaną usługę czy pobraną zaliczkę.

Zgłoś swój pomysł na artykuł

Więcej w tym dziale Zobacz wszystkie