Fundacja rodzinna – co warto o tym wiedzieć?

Wiele biznesów boryka się z problemem sukcesji. Dzieci nie zawsze chcą przejmować przedsiębiorstwa po swoich rodzicach, np. mając zupełnie inne zainteresowania czy kwalifikacje. Zdarza się również, że to twórca firmy nie widzi możliwości przekazania jej sterów swoim najbliższym.

Z myślą o takich sytuacjach już jakiś czas temu powstał w Polsce twór nazwany fundacją rodzinną. Pisząc w dużym skrócie: fundacja umożliwia kontynuowanie działalności gospodarczej bez konieczności angażowania następców prawnych w zarządzanie firmą. Jednocześnie fundacja rodzinna skutecznie chroni majątek rodziny i pozwala na spokojne planowanie sukcesji, nawet w perspektywie wielu pokoleń. Po szczegóły zajrzyj do naszego artykułu.

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna to rodzaj struktury organizacyjnej, która umożliwia zarówno zarządzanie majątkiem, jak i zapewnienie wsparcia finansowego członkom rodziny w uporządkowany i bezpieczny sposób.

Fundacja pozwala na oddzielenie biznesu od spraw rodzinnych, co może być szczególnie korzystne w przypadku dużych, bardzo wartościowych przedsiębiorstw oraz braku wyraźnego sukcesora. Takie sytuacje drastycznie zwiększają ryzyko konfliktów rodzinnych, grożą także rozdrobnieniem majątku i zniszczeniem tego, na co często latami pracował twórca biznesu.

Innymi słowy: dzięki fundacji rodzinnej biznes może dalej funkcjonować w niezmienionej formie, bez konieczności przekazywania jego sterów konkretnej osobie (sukcesorowi), jednocześnie zapewniając stałe profity wszystkim osobom, które mają do tego prawo z uwagi na koneksje rodzinne.

Fundacja rodzinna w praktyce

Podstawowym zadaniem fundacji rodzinnej jest kontynuowanie działalności gospodarczej założyciela biznesu. Drugim celem tej struktury jest zabezpieczenie interesów majątkowych bliskich twórcy przedsiębiorstwa, głównie dzieci, ale też wnuków czy rodzeństwa.

Po powołaniu fundacji, majątek rodziny staje się jej własnością, od tej pory pełniąc funkcję „skarbu rodzinnego”. Fundacja, kontynuując działalność biznesową, pomnaża te zasoby, zarządzając również wszelkimi aktywami rodzinnymi, na przykład udziałami w spółkach.

Ważne:

Kluczową cechą fundacji rodzinnej jest to, że pozwala ona na realizowanie świadczeń na rzecz beneficjentów (bliskich założyciela biznesu) bez naruszania integralności majątku rodzinnego i płynności finansowej przedsiębiorstwa. Czyli: dzięki fundacji eliminujemy ryzyko, że np. bezpośredni sukcesor sprzeda biznes i roztrwoni pieniądze, przez co inni bliscy założyciela nie skorzystają z rodzinnego majątku.

Fundacja rodzinna z założenia nie prowadzi działalności gospodarczej, poza działalnością wymaganą do zarządzania majątkiem, jak np. wynajem nieruchomości, udzielanie pożyczek czy obrót walutami.

Dlaczego warto rozważyć założenie fundacji rodzinnej?

Założenie fundacji rodzinnej niesie ze sobą wiele korzyści. Oto najważniejsze z nich:

• Możliwość wycofania się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty źródła dochodów.
• Zabezpieczenie finansowe członków rodziny, którzy będą otrzymywać stałe świadczenia z majątku fundacji.
• Oddzielenie spraw rodzinnych od biznesowych, co eliminuje konflikty i pozwala na lepsze zarządzanie zasobami przedsiębiorstwa.
• Utrzymanie majątku w jednych rękach, co minimalizuje ryzyko jego rozdrobnienia czy wrogiego przejęcia.
• Planowanie sukcesji na wiele pokoleń, co zapewnia ciągłość zarządzania i odpowiednie zabezpieczenie rodziny.

Jak założyć fundację rodzinną?

Założenie fundacji rodzinnej wymaga spełnienia kilku formalności, natomiast nie jest to wcale bardzo skomplikowany proces. Oto jego poszczególne etapy:

1. Złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji przed notariuszem, w formie aktu założycielskiego lub testamentu.
2. Sporządzenie statutu fundacji, który reguluje zasady jej działania.
3. Przekazanie majątku o wartości co najmniej 100 000 zł na rzecz fundacji.
4. Zgłoszenie fundacji do rejestru prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Ważne:

Fundacja może zostać powołana na czas określony lub nieokreślony.

Kto może zostać fundatorem?

Fundatorem fundacji rodzinnej może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Fundację mogą założyć zarówno jedna, jak i kilka osób, jeśli ustanowienie odbywa się w formie aktu założycielskiego. Jeśli jednak fundację powołuje się w formie testamentu, to fundator może być tylko jeden.

Kto może zostać beneficjentem fundacji rodzinnej?

Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być:

1. Osoby fizyczne, najczęściej członkowie rodziny.
2. Organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego.

Fundator ma pełną swobodę we wskazaniu beneficjenta fundacji i wcale nie muszą to być jego najbliżsi.

Co finansuje fundacja rodzinna?

Z dochodów fundacji można pokrywać koszty związane z:

• Utrzymaniem, kształceniem lub leczeniem beneficjentów.
• Działalnością statutową organizacji pozarządowej wskazanej przez fundatora.

W przypadku, gdy beneficjentami są osoby fizyczne, fundacja de facto może finansować ich życie, będąc głównym czy nawet jedynym źródłem dochodów.

Kto kieruje fundacją rodzinną?

Fundacją rodzinną zarządza zarząd, a nadzór nad jej działalnością może sprawować rada nadzorcza (jeśli zostanie powołana). Ważnym terminem w kontekście fundacji rodzinnej jest zgromadzenie beneficjentów - zbiera się ono w kluczowych momentach, takich jak zatwierdzenie sprawozdania finansowego czy przeprowadzenie zmian w składzie organów fundacji.

Jakim majątkiem dysponuje fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna dysponuje majątkiem przekazanym przez fundatora lub fundatorów. Najczęściej są to udziały w spółkach, akcje, nieruchomości czy inne aktywa o wartości co najmniej 100 000 zł, które stanowią fundusz założycielski.

Fundacja rodzinna a podatki

Sama struktura fundacji rodzinnej jest bardzo interesująca, natomiast nie ma co ukrywać, że dla wielu biznesów rodzinnych główną motywacją do zawiązania tego tworu są korzyści podatkowe.

Założenie fundacji oraz przekazanie majątku nie jest w żaden sposób opodatkowane – nie płaci się ani PCC, ani CIT. Fundacja płaci natomiast 15% podatku CIT przy przekazywaniu środków beneficjentom. Beneficjenci, będący członkami najbliższej rodziny, są zwolnieni z podatku PIT, a ci z dalszej rodziny płacą tylko 10% PIT. Podatek dla osób spoza rodziny wynosi już 15%.

Korzyści związane z powołaniem fundacji rodzinnej najwyraźniej zostały docenione przez właścicieli rodzinnych biznesów, ponieważ w ciągu pierwszego roku funkcjonowania tej struktury, w Polsce założono już blisko 1200 fundacji, a kolejne 2000 wniosków czeka na zatwierdzenie.