Przepisy BHP obligują pracodawcę do zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków do wykonywania czynności zawodowych. Są one jednak na tyle obszerne i miejscami szczegółowe, że mało która firma w 100% przestrzega nałożonych na nią obowiązków. Z drugiej strony musimy pamiętać, że sami pracownicy także mogą powoływać się na przepisy BHP, które dają im kilka ważnych przywilejów. Te kluczowe z punktu widzenia pracodawcy omawiamy w naszym poradniku.
Takie prawo przysługuje mu wtedy, gdy polecenie służbowe wydane przez przełożonego łamie obowiązujące przepisy BHP. W takiej sytuacji pracownik może bez żadnych konsekwencji odmówić wykonania polecenia. Pracodawca natomiast nie może mu z tego powodu obniżyć wynagrodzenia, dać nagany czy nałożyć na niego kary finansowej.
Jeśli uzna, że aktualna sytuacja zagraża jego zdrowiu lub życiu, to w każdym momencie może wyjść z terenu zakładu pracy czy po prostu opuścić swoje stanowisko, natomiast pracodawca nie może wyciągnąć z tego tytułu żadnych konsekwencji służbowych. Opuszczenie stanowiska z przyczyn BHP jest uzasadnione wtedy, gdy np. doszło do pożaru, awarii instalacji elektrycznej, wycieku gazu czy innej niebezpiecznej substancji.
Jeśli do takiego zdarzenia doszło z przyczyn niezależnych od pracownika, to pracodawca nie może mu obniżyć wynagrodzenia ani nałożyć jakiejkolwiek kary. Troska o własne zdrowie i życie jest tutaj nadrzędna.
Mówimy tutaj o sytuacji, w której pracownik czuje, że jego sprawność psychofizyczna jest obniżona, w związku z czym dalsze wykonywanie pracy mogłoby narazić jego lub inne osoby na bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia. Oczywiście prawo do odmowy wykonywania pracy bez żadnych konsekwencji służbowych przysługuje pracownikowi tylko wtedy, gdy pogorszenie jego sprawności psychofizycznej nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika, czyli np. nie stawił się w pracy pod wpływem alkoholu.
Jeśli to sam pracownik stwierdzi przypadki złamania przepisów BHP, poprzez dopuszczenie do użytku np. uszkodzonej maszyny czy niesprawnej instalacji, wówczas ma prawo, a wręcz obowiązek natychmiast zgłosić to przełożonemu. Pracownik może również wnioskować o zwiększenie poziomu zabezpieczeń w zakładzie pracy.