Prawo do błędu – na czym to polega?

Maciej Piwowski
20.02.2020

Od 1 stycznia 2020 roku część polskich przedsiębiorców ma ustawowo zapewnione tzw. prawo do błędu. To długo oczekiwana zmiana, która ma na celu ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej w naszym kraju, ale przede wszystkim ma zagwarantować początkującym przedsiębiorcom, że nie poniosą poważnych konsekwencji w związku z popełnionym błędem. Teoria brzmi bardzo zachęcająco, ale jak to działa w praktyce? Tego dowiesz się z naszego poradnika.

Czym jest prawo do błędu? Kto może z niego skorzystać?

Prawo do błędy to reguła prawna, która została wprowadzona z myślą wyłącznie o początkujących przedsiębiorcach. Początkujących, czyli takich, którzy:

  • Są wpisani do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, czyli prowadzą działalność jako osoby fizyczne lub w ramach spółki cywilnej i dodatkowo
  • prowadzą działalność nie dłużej niż 12 miesięcy.

Czyli: z prawa do błędu możesz skorzystać tylko wtedy, jeśli popełniłeś ten błąd w okresie pierwszych 12 miesięcy od momentu zarejestrowania działalności gospodarczej. Skorzystasz z tej opcji łamiąc jakiś przepis związany z wykonywaną przez Ciebie działalnością, unikając sankcji z tego tytułu.

Ważne!

Prawo do błędu mają również ci przedsiębiorcy, którzy wznowili działalność gospodarczą po jej zawieszeniu lub zamknięciu. Wówczas jednak musi minąć co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności.

Jak skorzystać z prawa do błędu?

Wyobraźmy sobie sytuację, w której prowadząc działalność gospodarczą popełniłeś jakiś błąd skutkujący naruszeniem obowiązujących w Polsce przepisów. W normalnym przypadku, gdyby zostało to wykryte przez organ kontrolny (na przykład Urząd Skarbowy), najpewniej otrzymałbyś co najmniej mandat karny. Unikniesz tego powołując się na prawo do błędu. Wówczas otrzymasz tylko pouczenie, a dodatkowo właściwy organ wezwie Cię do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów oraz usunięcia ich skutków, o ile wystąpiły.

Czyli: jeśli omyłkowo zapłacisz zbyt niską kwotę podatku dochodowego, powołując się na prawo do błędu nie otrzymasz kary pieniężnej, ale będziesz musiał niezwłocznie złożyć nową deklarację i wpłacić prawidłową kwotę należnej daniny.

Organ kontrolny może wyznaczyć Ci termin na usunięcie naruszeń lub też przystać na Twoją propozycję, złożoną pisemnie. Jeśli wywiążesz się ze swojego obowiązku, wówczas właściwy organ oficjalnie kończy postępowanie mandatowe lub też odstępuje od nałożonej już kary pieniężnej, poprzestając tylko na pouczeniu.

Oczywiście z prawa do błędu możesz skorzystać również wtedy, gdy sam wykryjesz jakąś nieprawidłowość i bez wezwania usuniesz błąd oraz ewentualne skutki jego popełnienia. Wówczas wystarczy, że poinformujesz o tym np. Urząd Skarbowy, powołasz się na prawo do błędu i otrzymasz zwykłe pouczenie, bez żadnych sankcji finansowych.

Kiedy nie można skorzystać z prawa do błędu?

Prawo do błędu nie jest regułą bezwyjątkową, co oznacza, że nie w każdej sytuacji przedsiębiorca będzie mógł się na nią powołać. Poniżej wymieniamy wszystkie wyłączenia – przeczytaj uważnie:

  • Z prawa do błędu nie skorzystasz, jeśli w przeszłości popełniłeś już ten sam błąd;
  • Nie możesz się powołać na prawo do błędu, jeśli rażąco naruszyłeś przepisy – to już niestety interpretuje właściwy organ;
  • Jeśli nie ma możliwości usunięcia naruszeń przepisów prawa lub ich skutków, także nie skorzystasz z prawa do błędu;
  • Jeśli właściwy organ musi nałożyć na Ciebie karę na mocy ratyfikowanych umów międzynarodowych lub prawa Unii Europejskiej, nie ma mowy o odstąpieniu od sankcji;
  • Na prawo do błędu nie powołasz się również wtedy, gdy prowadziłeś działalność bez wcześniejszego uzyskania zgody odpowiedniego organu, a taka zgoda była wymagana – przykładem może być sprzedaż alkoholu bez koncesji;
  • Nie wykonałeś zaleceń pokontrolnych, przez co organ nie odstąpi od nałożonej już kary;

Ponadto prawo do błędu nie przysługuje przedsiębiorcy, jeśli ten popełnił błąd w okresie pierwszych 12 miesięcy prowadzenia działalności, natomiast naruszał przepisy również po przekroczeniu tego terminu.

Zgłoś swój pomysł na artykuł

Więcej w tym dziale Zobacz wszystkie