Termin due diligence odnosi się do wielopłaszczyznowej oceny kondycji przedsiębiorstwa - pod względem finansowym, handlowym, prawnym, podatkowym. Wyniki tego badania pozwalają podjąć optymalne, w pełni świadome decyzje dotyczące danej firmy. Podatkowe due diligence pozwala także na poczynienie optymalizacji podatkowej na przyszłość.
Due diligence to termin wyrosły na gruncie prawa amerykańskiego. Pojęcie to, tłumaczone na język polski jako należytą staranność, ma swoje źródła w ustawie o papierach wartościowych z 1933 roku. Obecnie odnosi się nie tylko do kwestii finansowych, ale do właściwie każdej innej dziedziny mającej związek z biznesem, inwestowaniem i planowaniem.
Pod terminem due diligence rozumie się szeroką, wielopłaszczyznową i gruntowną analizę funkcjonowania potencjalnego przedmiotu transakcji - czy jest to przedsiębiorstwo, czy nieruchomość, czy może osoba kandydująca do pracy. Odnosi się do każdego rodzaju transakcji. Due diligence obejmuje szereg czynności prowadzących do uzyskania całościowej oceny funkcjonowania danego przedmiotu - finansowej, handlowej, prawnej, podatkowej, technologicznej itd.
Samo badanie w każdym przypadku wygląda nieco inaczej - uzależnione jest to od szeregu istotnych danych, takich jak konkretny przedmiot badania, cel jego przeprowadzenia, której branża dotyczy i wiele, wiele innych. Wymaga zgromadzenia grona specjalistów z różnych dziedzin, kompetentnych do przeprowadzenia analizy i oceny sytuacji. Badanie może trwać tydzień, miesiąc lub pół roku - w zależności od jego zakresu i złożoności.
Przeprowadzenie badania due diligence ma na celu uzyskanie pełnej, rzetelnej wiedzy o przedmiocie transakcji, aby dotyczące go decyzje były w pełni świadome, przemyślane i opłacalne. Służy jak najlepszemu zabezpieczeniu interesów podmiotu zlecającego badanie. Efekty analizy pozwalają określić opłacalność planowanej inwestycji czy decyzji, ryzyka jej dotyczącego, przygotowania najskuteczniejszej strategii negocjacyjnej czy określenia najlepszego planu i harmonogramu przyszłych działań.
Kolokwialnie mówiąc, zabezpiecza przed zakupem kota w worku, albo podjęciem nierozsądnej, przedwczesnej decyzji biznesowej. Przeprowadziwszy takie badanie, oczywiście w sposób prawidłowy, zlecający je może być pewien, że dołożył należytej staranności w kwestii danej inwestycji czy decyzji.
Podatkowe due diligence ma na celu stwierdzenie, czy konkretne przedsiębiorstwo dokonało rozliczenia podatkowego w sposób prawidłowy, wskazania potencjalnego ryzyka w zakresie prawa podatkowego, określenia możliwości i kierunku optymalizacji podatkowej oraz wskazanie najbardziej opłacalnych kierunków polityki podatkowej firmy. Przeprowadzenie badania due diligence w aspekcie podatkowym zleca się zarówno w stosunku do przedsiębiorstw będących przedmiotami transakcji handlowej, w celu określenia czy nie istnieją ukryte obciążenia podatkowe oraz lepszej oceny opłacalności inwestycji, jak i własnej firmy - dla zaplanowania najskuteczniejszej strategii dalszego działania.
Podatkowe badanie due diligence przeprowadzają specjaliści w zakresie doradztwa podatkowego - jednostki specjalizujące się w prawie podatkowym. Doradztwo podatkowe w ramach badania due diligence polega na przeprowadzeniu wcześniej uzgodnionych czynności i procedur. Najczęściej jest to wyrywkowe sprawdzenie dokumentacji wskazującej kwoty i rodzaje transakcji oraz analizę informacji zawartych w deklaracjach podatkowych przedsiębiorstwa. Bada się, czy odpowiednio określono przedmioty transakcji i stawkę podatkową.
Wyniki badania umożliwiają optymalizację podatkową w przyszłości, wyeliminowanie istniejących nieprawidłowości, ale i wskazanie podstaw do wystąpienia o zwrot nienależnie zapłaconych podatków i innych opłat. Pozwala także uniknąć przyszłych sankcji karnoskarbowych.
Artykuł powstał dzięki współpracy z Biurem Rachunkowym Sygnum.