Co trzeba wiedzieć o darowiźnie mieszkania?

Piotr Kowalczyk
03.08.2021

Darowizna jest jedną z najczęściej stosowanych form przekazania części swego majątku. Przedmiotem darowizny mogą być pieniądze, prawa majątkowe, ruchomość lub nieruchomość. Na czym polega darowizna mieszkania? Jak sporządzić umowę darowizny? Jaka jest wysokość podatku od spadków i darowizn? Zapraszamy do lektury tekstu, w którym omawiamy najważniejsze kwestie związane z darowizną mieszkania.

Czym jest darowizna?

Obok umowy dożywocia i testamentu darowizna mieszkania stanowi jeden ze sposobów przeniesienia własności nieruchomości. Ogólnie rzecz ujmując, darowizna jest czynnością prawną polegającą na nieodpłatnym przekazaniu obdarowywanemu części majątku przez darczyńcę. Na taką formę przekazania majątku najczęściej decydują się osoby z najbliższej rodziny. Zgodnie z Artykułem 888-902 Kodeksu Cywilnego: „Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowywanego kosztem swojego majątku”. Darowizna mieszkania jest zatem rodzajem jednostronnie zobowiązującej umowy nazwanej prawa cywilnego umożliwiającej dobrowolne przekazanie określonego w umowie prawa własności do nieruchomości bez pobierania z tego tytułu żadnego ekwiwalentu pieniężnego.

Umowa darowizny nieruchomości – jaka forma?

Ponieważ darowizna to umowa, muszą w niej uczestniczyć dwie strony. Po jednej występuje darczyńca, czyli osoba posiadająca prawa własnościowe do określonej nieruchomości, po drugiej zaś obdarowywany, czyli osoba, na rzecz której prawa te mają zostać przekazane. Darowizna stanowi więc nic innego jak przesunięcie majątkowe z majątku darczyńcy do majątku obdarowywanego. Na taki krok najczęściej decydują się osoby z najbliższej rodziny, np. rodzice przekazujący mieszkanie dzieciom lub dziadkowie wnukom. W większości przypadków darowizna nie wymaga zachowania szczególnej formy, jednak najlepiej, by pomiędzy stronami została sporządzona umowa. Oświadczenie darczyńcy powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego (choć umowa darowizny zawarta i bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione). Wyjątkiem jest darowizna mieszkania (jak również każde inne przekazanie własności nieruchomości), w przypadku której zawsze wymagane jest zachowanie formy aktu notarialnego spisanego w obecności notariusza. Taką umowę należy sporządzić dokładnie tak jak umowę sprzedaży mieszkania. Dokument powinien zawierać:

  • dane obydwu stron umowy (imię, nazwisko, numer PESEL, numer i serię dowodu osobistego, imiona rodziców, miejsce urodzenia, adres),
  • przedmiot umowy, będący własnością darczyńcy,
  • oświadczenie darczyńcy o chęci przekazania przedmiotu darowizny oraz oświadczenie obdarowywanego o tym, że
  • darowiznę przyjmuje,
  • datę sporządzenia umowy,
  • datę i miejsce podpisania umowy.

Darowizna mieszkania a podatek od spadków i darowizn

Decydując się na nieodpłatne przekazanie mieszkania w formie darowizny należy pamiętać o dopełnieniu niezbędnych formalności wobec urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania darczyńcy. Podatnicy, którzy podpiszą umowę o darowiznę u notariusza, są zwolnieni z obowiązku zgłoszenia faktu darowizny mieszkania w urzędzie skarbowym, ponieważ wyręczy ich w tym notariusz. Jeżeli strony sobie tego zażyczą, notariusz może za dodatkową opłatą dokonać niezbędnych wpisów do księgi wieczystej lub założyć ją, jeśli dana nieruchomość jej nie posiada. Wszystkie darowizny bez wyjątku podlegają opodatkowaniu na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Wysokość podatku od darowizny jest ustalana na podstawie grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca, a także od wartości darowizny.

W każdej z trzech grup określona jest także kwota wolna od podatku. Dla grupy I (małżonek, zstępni, wstępni, ojczym, macocha – to tzw. grupa 0 – oraz pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, teściowie) kwota wolna od podatku wynosi 9637 zł. Dla grupy II (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych) kwota wolna od podatku to 7276 zł. Natomiast dla grupy III (inni nabywcy) kwota wolna od podatku wynosi 4902 zł.

Za merytoryczne wsparcie podczas powstawania materiału odpowiada zespół Notariusz-wajda.pl

Zgłoś swój pomysł na artykuł

Więcej w tym dziale Zobacz wszystkie