Bardzo często w obrocie gospodarczym spotykamy się z pojęciem kaucji. Przeważnie zostaje ona określona przymiotnikiem „gwarancyjna”. Mimo to trudno nam dokładnie zdefiniować kaucję gwarancyjną i niekiedy nie wiemy jakie znaczenie ma ona w kontekście prawa cywilnego, podatkowego czy przetargów publicznych. Wynika to w znacznej mierze ze stosowania tego samego określenia dla potrzeb różnych sytuacji faktycznych.
Gdy dochodzi do zawarcia umowy między stronami, ta z nich, która ponosi większe ryzyko, ma prawo żądać dodatkowego zabezpieczenia. Przykładowo osoba A wynajmuje od firmy B samochód osobowy. Firma B ryzykuje, że A nie odda pojazdu w określonym terminie, uszkodzi go lub utraci. By zminimalizować ryzyko B żąda nie tylko wynagrodzenia za wypożyczenie pojazdu, ale także pewnej kwoty, która zostanie zwrócona A jeśli samochód wróci do B zgodnie z umową. Ta kwota to właśnie kaucja. Nie ma obowiązku dodawania określenia „gwarancyjna”, ale ponieważ jej funkcją jest właśnie gwarantowanie dopełnienia warunków umowy przeważnie tak właśnie jest określana.
Kaucja w tym znaczeniu zostaje zwrócona po prawidłowym wywiązaniu się ze zobowiązania. Natomiast jeśli ten kto wpłacił kaucję nie wykona swojej części umowy, kaucja w zależności od umowy może być zatrzymana przez przyjmującego w całości lub części.
Jako świadczenie zwrotne kaucja jest obojętna w kontekście podatku dochodowego. Nie powoduje przychodu po stronie przyjmującego kaucję, nie jest też kosztem uzyskania przychodu po stronie wpłacającego. Sytuacja zmienia się, gdy dojdzie do zatrzymania kaucji lub gdy kaucja jest bezzwrotna, ponieważ stanowi część świadczenia (jest jednocześnie: zaliczką, zadatkiem, lub przedpłatą) – wówczas staje się ona przychodem przyjmującego. Podobnie jest z rozliczeniami podatku VAT. Kaucja jest zwolniona z VAT-u, chyba że stanowi ona część świadczenia (zaliczkę, zadatek lub przedpłatę). W rzadkich przypadkach, gdy kaucja miała być jednocześnie zaliczką, ale ze względu na rozwiązanie umowy, przyjmujący zwrócił ją wpłacającemu, należy dokonać korekty rozliczonego już podatku od towarów i usług.
Ogólnie można założyć, że dopóki kaucja jest traktowana jako świadczenie zwrotne, nie podlega opodatkowaniu PIT/CIT/VAT.
Zarówno kaucja jak i zadatek pełnią funkcję gwarancyjną, a więc zabezpieczają przed skutkami nie wypełnienia umowy. Kaucja chroni jednak jedynie jedną ze stron (przyjmującego), zadatek zaś chroni obie strony, bo w przypadku gdyby przyjmujący nie wywiązał się z umowy, powinien zwrócić wpłacającemu podwójną wartość zadatku. Warto pamiętać o tej różnicy zawierając umowę długoterminową o dużej wartości – np. umowę deweloperską, a w razie jakichkolwiek wątpliwości, podjąć współpracę z profesjonalnym Biurze Rachunkowym.
Kaucja gwarancyjna w obrocie towarami wrażliwymi (surowcami, paliwami itp.)
Polskie przepisy są bardzo skomplikowane w zakresie obrotu towarami wrażliwymi, do których należą między innymi: wyroby stalowe, złoto czy paliwa do pojazdów silnikowych. Po pierwsze części owych towarów dotyczy tak zwane odwrotne obciążenie VAT, które oznacza, że podatek VAT zapłacić powinien nabywca, nie zaś sprzedawca.
Te towary, które zostały uznane za wrażliwe, ale nie zostały objęte odwrotnym obciążeniem zostały objęte wyjątkowym obostrzeniem. Nabywca, który je zakupi jest zobowiązany solidarnie ze sprzedawcą z tytułu wynikłych z transakcji zobowiązań podatkowych. Czyli może się zdarzyć, że kupujący płaci wynagrodzenie, a potem musi jeszcze zapłacić do Skarbu Państwa VAT (który już raz wpłacił sprzedającemu).
Od tego solidarnego zobowiązania można uwolnić się wpłacając odpowiednią kaucję gwarancyjną, którą przyjmuje Skarb Państwa. Kaucja uzależniona jest od przewidywanych obrotów z tytułu handlu towarami wrażliwymi, ma jednak określone widełki kwotowe. Przykładowo w sprzedaży paliw kaucja gwarancyjna wynosi od 1 do 10 milionów złotych.
By uniemożliwić stawanie do przetargów przedsiębiorstwom nieprzygotowanym lub podchodzącym do nich w sposób niepoważny, ustanawia się niekiedy kaucję gwarancyjną, którą muszą wpłacić wszystkie podmioty biorące udział w przetargu organizowanym przez jednostkę samorządu terytorialnego lub agencję rządową.
Tylko oferty podmiotów, które wpłaciły kaucję są brane pod uwagę. Wpłacający mogą ubiegać się o zwrot kaucji po zakończeniu przetargu lub wycofaniu się z niego zgodnie z prawem.
Kaucja zawsze służy zabezpieczeniu jednej ze stron umowy przed nierzetelnością ze strony drugiej. Jako, że Skarb Państwa lub budżet JST są stroną w sprawach podatkowych i przetargach, kaucja może zabezpieczać również ich interesy.
Póki pozostaje świadczeniem zwrotnym, jest neutralna podatkowo. Dopiero gdy zostanie uznana ze świadczenie bezzwrotne, powinna zostać rozliczona w zakresie podatku dochodowego i VAT.
Szukasz kompleksowej obsługi księgowości? Odwiedź: http://www.kognitariat.pl/kontakt
Redakcja Reklama Kontakt Nasze portale i blogi
Wszelkie prawa zastrzeżone | Dział tematyczny Mindly.pl | Zasady korzystania & Polityka prywatności
